Nieuwe kansen en uitdagingen voor klimaatactie in 2022

Ambitieuze klimaatmaatregelen zijn belangrijker dan ooit, zo staat in het laatste Global Risks Report van het World Economic Forum (WEF). Er zijn grote stappen nodig om ervoor te zorgen dat de doelstellingen voor de vermindering van CO₂-emissies op wereldschaal tegen 2030 worden gehaald. De druk op bedrijven om actie te ondernemen, te voldoen aan wettelijke eisen en hierover te rapporteren en communiceren, neemt toe. 

De belangrijkste kansen en uitdagingen voor bedrijven zijn: 

1. COP26 biedt kader voor meer klimaatactie door bedrijven 

Hoewel de globale klimaatconferentie COP26 van eind 2021 weinig tastbare resultaten heeft opgeleverd, heeft het wel duidelijkheid gebracht over vrijwillige klimaatactie.  

Zo zijn de resterende open einden voor de regulering van de handel in emissierechten overeenkomstig het Klimaatakkoord van Parijs gespecificeerd. In artikel 6, lid 4 wordt nu bepaald hoe emissiekredieten verhandeld kunnen worden in het kader van samenwerking binnen de particuliere sector. Nu de grenzen tussen de verplichte en vrijwillige markten zijn gedefinieerd en erkend, hebben bedrijven meer duidelijkheid - een belangrijke motivatie voor meer vrijwillige klimaatactie.  

Deze overkoepelende beleidslijnen kunnen voor veel bedrijven gezien worden als startpunten voor hun duurzaamheids- en klimaatstrategie. De ambities van bedrijven nemen toe, en veel bedrijven handelen vroegtijdig. Zij zien duurzaamheid en klimaatactie als zowel een kans als een investering in hun toekomst.  

2. Nieuwe wetgeving versnelt uitgebreide rapportage van CO₂-emissies  

Dit jaar begint voor veel bedrijven de deadline om zich voor te bereiden op aankomende regelgeving. Verscheidene verplichte maatregelen zullen worden aangenomen waardoor klimaatactie meer strategisch belang krijgt - niet alleen met landspecifieke wetgeving, maar ook op Europees en internationaal niveau. 

Voor ondernemingen die binnen de EU actief zijn, zal de richtlijn inzake rapportage over de duurzaamheid van ondernemingen (Corporate Sustainability Reporting Directive - CSRD) de vorige EU-richtlijn inzake verslaglegging over niet-financiële activiteiten (Non-Financial Reporting Directive, NFRD) vervangen. De richtlijn zal voor het eerst van toepassing zijn op de rapportering voor boekjaren die beginnen op of na 1 januari 2023 en introduceert uitgebreide rapportageverplichtingen, met name voor de boekhouding van broeikasgasemissies. De rapportage over en het beheer van CO₂-emissies worden een centraal onderdeel van de bedrijfsstrategie en zullen in jaarverslagen (moeten) worden opgenomen.  

Verdere regelgeving wordt verwacht op het gebied van de supply chains, ofwel de toeleveringsketens. In steeds meer geïndustrialiseerde landen moeten bedrijven een overzicht hebben van de CO₂-emissies in hun toeleveringsketen en moeten zij in staat zijn deze te beïnvloeden. Supply chains vormen een belangrijk aandachtsgebied voor ESG (Environmental, Social en Governance, ofwel Milieu, Maatschappij en Governance), omdat ze een grote bron van emissies en een groot percentage van de bedrijfskosten zijn, en ook gevoelig zijn voor de risico's die inherent zijn aan klimaatverandering, zo blijkt uit een rapport van EY. In alle stadia van de productie van goederen komt het erop aan de emissies te meten, deze te verminderen, de resterende emissies te compenseren en de resultaten te rapporteren. 

3. Rapportagenormen en nieuwe definities door CDP & Co breiden uit  

Het CDP zal ook zijn rapportagevereisten voor milieu- en klimaatactieaspecten uitbreiden, waarbij meer gewicht wordt toegekend aan onderwerpen als landgebruik en biodiversiteit. Dit bevestigt het belang van een betere bescherming van de biodiversiteit, zoals geïmplementeerd in projecten voor bosbehoud, het schoonhouden van mariene wateren of het planten van mangroves in kustwateren.  

Duidelijkheid en begeleiding over hoe bedrijven aan de groeiende eisen kunnen voldoen en zelf klimaat- en duurzaamheidsstrategieën kunnen opzetten, komt van de nieuwe Net Zero Standard, gepubliceerd door het Science Based Targets Initiative (SBTi). Deze norm biedt richtlijnen en hulpmiddelen voor bedrijven om op wetenschappelijke basis netto-nul-doelstellingen te formuleren. 

Greenhouse Gas Protocol, de meest gebruikte standaard voor CO₂-boekhouding, voegt ook een ondersteunend document toe. De richtlijnen voor de landsector en CO₂-verwijderingen zullen meer kaders bieden voor de boekhouding van landbouwproducten.   

Tegelijkertijd zal verder worden gewerkt aan de internationale norm inzake klimaatneutraliteit ISO 14068. Voor het eerst zal een bindende definitie van het begrip en alle eisen voor het gebruik ervan worden geformuleerd. ClimatePartner is ook vertegenwoordigd in de werkgroep die deze norm opstelt. 

4. Betrouwbare en volledige gegevens bevorderen CO₂-besparingen en de impact van klimaatmaatregelen  

Wetgevingsinitiatieven en normalisaties zullen helpen om bedrijven zekerheid en duidelijkheid te bieden voor maatregelen op bedrijfsniveau. Deze veronderstellen echter wel dat beslissingen worden genomen op basis van actuele, nauwkeurige en gedetailleerde informatie over de respectieve CO₂-emissies.  

Volgens een BCG-onderzoek dat in oktober 2021 is gepubliceerd, heeft 96 procent van de bedrijven streefcijfers vastgesteld voor de vermindering van hun CO₂-uitstoot. Slechts 11 procent heeft zijn doelstellingen echter gehaald omdat het hen ontbreekt aan relevante informatie over de totale uitstoot. 

CO₂-boekhouding en zinvolle, onderbouwde carbon footprint rapportages worden dan ook steeds meer de bepalende factor bij de beoordeling van klimaatmaatregelen en de erkenning daarvan voor het bereiken van doelstellingen.  

Dit geldt niet alleen voor wettelijke eisen, maar in toenemende mate ook in het kader van handelsbetrekkingen en kwalificatie-eisen voor leveranciers, of als beoordelingsmaatstaf in de financiële sector. Hier wordt bij zogeheten aan duurzaamheid gekoppelde leningen, of sustainability-linked loans, de reductie van CO₂-emissies al gebruikt als factor voor betere kredietvoorwaarden.  

Bij al deze uitbreidingen wordt duidelijk dat CO₂-boekhouding die uitsluitend op financiële gegevens is gebaseerd - de zogeheten op uitgaven gebaseerde boekhouding, of spend-based accounting - in de meeste gevallen waarschijnlijk niet voldoende informatief zal zijn. Uit financiële gegevens alleen kunnen geen reductiemaatregelen worden afgeleid voor de gebieden die als emissiehaarden worden beschouwd. Daarom moeten reële verbruiksgegevens altijd de eerste keuze zijn voor een zinvolle en robuuste CO₂-voetafdruk. 

5. Normen en certificeringsinstanties zorgen voor meer transparantie bij CO₂-compensatie en CO₂-besparing

De toegenomen bereidheid om het klimaat te beschermen vereist een duidelijk begrip van de stappen en methoden die worden gebruikt om klimaatactie door bedrijven te faciliteren. Organisaties als ICROA of TSCVM werken hier al geruime tijd aan en zijn van plan de voorlichting over CO₂-neutraliteit, -reductie en -compensatie en de bijbehorende markt in deze en de komende jaren te vergroten.  

Een uitdaging voor aanbieders of ontwikkelaars van CO₂-compensatieprojecten zal zijn om extra vraag te genereren naar hoogwaardige, gecertificeerde projecten en tegelijkertijd de bijbehorende portefeuilles beschikbaar te houden en uit te breiden. De regelgevende maatregelen, updates van de certificeringsnormen zoals de VCS of de Gold Standard, marktinitiatieven en transparantievereisten zorgen immers voor een aanzienlijke kwalitatieve toename van klimaatbeschermingsprojecten.  

Projectbeheerders, tussenpersonen en dienstverleners op het gebied van klimaatactie zullen de activiteiten in de respectieve projecten met nog meer transparantie en tijdigheid documenteren dan voorheen het geval was. Zij zullen ook meer investeren in de ontwikkeling en promotie van nieuwe projecttechnologieën, zoals CO₂-afvang en –opslag (Carbon Capture and Storage – CCS), maar ook concepten zoals bamboe als houtalternatief bij de productie van pulp. 

6. Duurzaamheidsclaims en het communiceren van klimaatactie 

Het begrip en de acceptatie door het publiek van de klimaatmaatregelen van bedrijven zullen afhangen van duidelijke, informatieve en transparante communicatie. Informatie moet verifieerbaar zijn en de doelstellingen en methoden moeten openbaar worden gemaakt, zoals vermeld in de meest recente wetsbesluiten en richtlijnen van overheidsinstellingen.  

De EU-wet inzake groene claims (EU Green Claims Law), die naar verwachting in maart 2022 zal worden gepubliceerd, wil hiervoor een bindend model bieden. Bedrijven die "groene claims" doen, moeten deze onderbouwen met een methode om hun effect op het milieu te beoordelen. Momenteel is de wet nog sterk gericht op kwesties rond CO₂-uitstoot, terwijl andere milieuaspecten meer op de achtergrond blijven. Een definitieve formulering en weging van de kwesties laat nog op zich wachten.  

In Nederland heeft de Autoriteit Consument & Markt (ACM) al in januari 2021 een leidraad uitgebracht over het maken van duurzaamheidsclaims. In dit document worden vijf vuistregels uiteengezet waaraan milieuclaims moeten voldoen: 

• Maak duidelijk welk duurzaamheidsvoordeel het product heeft 

• Onderbouw uw duurzaamheidsclaims met feiten en houd ze actueel 

• Vergelijkingen met andere producten, diensten of bedrijven moeten eerlijk zijn 

• Wees eerlijk en concreet over de duurzaamheidinspanningen van uw bedrijf 

• Zorg dat visuele claims en keurmerken behulpzaam zijn voor consumenten en niet verwarrend 

Dit betekent dat milieuclaims specifiek moeten zijn. Vage of algemene beweringen over milieuvoordelen - zoals "milieuvriendelijk", "eco", of "duurzaam" - zullen eerder misleidend zijn. Klimaatneutraliteitsclaims, of CO₂-neutraliteitsclaims, moeten ook de reductie- en compensatiestrategie vermelden, inclusief informatie over het programma (dat gebaseerd moet zijn op erkende normen en metingen, die objectief kunnen worden geverifieerd). Bovendien moeten merken onderbouwde informatie over duurzaamheid delen. Ook moet duidelijk en eerlijk vermeld worden wanneer claims gebaseerd zijn op een specifiek deel van de levenscyclus van een product. Het moet duidelijk zijn op welk aspect de duurzaamheidsclaims betrekking hebben. We zien ook het belang van actuele CO₂-boekhouding terug in de vuistregels. 

7. Millennials bevorderen klimaatactie binnen organisaties 

Werknemers en sollicitanten beïnvloeden bedrijven ook van binnenuit. Normen en waarden worden centraal in de carrièrekeuze, vooral onder millennials, zo blijkt uit recent onderzoek van Deloitte, Pew Research Center en LinkedIn. Klimaatactie staat steeds vaker bovenaan de lijst. Om mensen als huidige en toekomstige talenten te kunnen aantrekken en behouden, moeten bedrijven zelf hun activiteiten en oriëntaties nog meer onder de loep nemen.  

De overtuiging van mensen heeft een diepe impact op bedrijven. Initiatieven voor meer sociale verantwoordelijkheid of de ondersteuning van lokale milieuprojecten zijn erg in trek en worden door de werknemers gesteund, en de tendens is stijgend. Aan de andere kant beginnen bedrijven aan deze vraag te voldoen door onderwijs en opleiding in klimaatactie aan te bieden als onderdeel van hun ontwikkelingsprogramma's voor werknemers. 

8. Bedrijven versterken klimaatactie

Alle hierboven genoemde ontwikkelingen laten zien dat bedrijven kunnen voortbouwen op duidelijkere normen en concretere eisen en de kansen kunnen benutten die liggen in meer klimaatactie. In een enquête  onder meer dan 1.000 deelnemers aan de Climate Action Summit in november 2021 bevestigt de meerderheid van de bedrijven dat zij hun klimaatstrategie vanaf 2022 verder zullen versterken en uitbreiden. Het verminderen van de bedrijfsemissies stond op de eerste plaats, gevolgd door het voldoen aan strengere eisen van leveranciers en zakenpartners. Op de derde plaats kwam de uitbreiding van CO₂-boekhouding, of de zogeheten “carbon accounting”, naar meer productgroepen en bedrijfsgebieden. Hoewel de markteisen van zakenpartners, leveranciers of zelfs investeerders een sterke invloed hebben op de klimaatactiestrategieën van bedrijven, is de grootste beïnvloedende factor dat zij actief moeten en willen bijdragen aan klimaatactie. 

Voor meer diepgaande informatie over Climate Action Strategies en andere zaken omtrent klimaatactie voor bedrijven verwijzen we je graag door naar de Academy van ClimatePartner op https://www.climatepartner.com/nl/academy.